De Xbox is een spelcomputer van Microsoft. Hij werd op 15 november 2001 uitgebracht in Noord-Amerika, op 22 februari 2002 in Japan en op 14 maart 2002 werd de Europese markt betreden.
De naam Xbox stamt af van “DirectX Box” (afgeleid van Microsofts API DirectX), een van de codenamen tijdens de ontwikkeling van de spelcomputer, dat door de ontwikkelaars in interne e-mails al snel werd afgekort tot Xbox. Na een strijd met de marketingafdeling won deze naam het uiteindelijk van een lange lijst acroniemen.
In de tweede helft van de jaren 90 stelde Microsoft zich tot doel dat zij een sturende rol wilde nemen in het digitaliseren van de leefomgeving van consumenten. Deze positie was niet te bereiken door alleen pc-software te maken, maar vereiste dat Microsoft technologie overal in het huishouden dient voor te komen.
Een eerste aanzet hiertoe was het opbouwen van een positie in overige elektronica. Met het nieuwe product Windows CE werd gepoogd een positie op te bouwen in onder andere de markten voor mobiele telefoons, auto’s en consumentenelektronica. Een centrale rol bij de digitale belevingswereld van de consument is echter de televisie. In plaats van puur “beeldbrenger” zal de televisie in de toekomst toegang kunnen bieden tot een waaier aan beeld-, geluids-, informatie- en vermaak assortiment.
Het verwerven van een belangrijke positie in deze wereld vereist het afzetten van apparatuur die enerzijds de consument voordelen biedt en anderzijds volgens Microsoft-technieken werkt. Hierna kan aan mediaproducenten techniek verkocht worden om media volgens deze Microsoft-techniek aan te bieden.
Een centrale vereiste voor het aanbieden van een velerlei aan mediaformaten bij de televisie is computerfunctionaliteit in die buurt. Het is in deze visie dat het Xbox-product opgestart is.
De Xbox is een veelzijdig apparaat. Naast het spelen van computerspellen kan met het apparaat dvd’s worden bekeken en op de ingebouwde harde schijf muziek worden opgeslagen. Door middel van een beveiliging zal het apparaat alleen programmatuur uitvoeren die door Microsoft digitaal ondertekend is en heeft Microsoft een absolute controle over welke programmacode het apparaat precies uitvoert. Dit veranderde toen hackers probeerden onder andere Linux uit te voeren op de Xbox. Tegenwoordig hoeft de Xbox niet eens opengemaakt te worden om te worden omgebouwd.
Feitelijk is de Xbox een pc, maar omdat de software volledig aangepast is, is hier weinig van te merken. De machine functioneert net als iedere andere spelcomputer. De specificaties zijn een aangepaste Pentium III, 64 MB geheugen, een grafische chip gebaseerd op de NVIDIA NV25, een harde schijf van 8 GB (in sommige Xbox’en 10 GB, waarvan maar 8 GB kon worden gebruikt), netwerkaansluiting en een dvd-speler. Het besturingssysteem van de Xbox is gebaseerd op de Windows NT-kernel en DirectX. Doordat de Xbox een (aangepaste) versie van DirectX gebruikt, loopt hij vooruit op de concurrentie. Doordat DirectX ook veel wordt gebruikt op pc, is het voor de programmeurs heel eenvoudig een spel over te zetten naar Xbox.
Belangrijk voor een spelcomputer is de spelondersteuning. Deze verliep oorspronkelijk vrij goed; omdat het apparaat feitelijk een pc is, is het vrij eenvoudig pc-spellen aan te passen en voor de Xbox geschikt te maken, dit wordt ook wel porteren genoemd. De verkoopcijfers van de Xbox vielen echter wegens hevige concurrentie en een te hoge prijsstelling tegen. Hierdoor ontstond de onwenselijke situatie dat er te veel spellen op een te kleine markt uitkwamen en veel spellen hun investering niet konden terugverdienen. Dit leidde bij veel speluitgevers tot een omgekeerde reactie, veel spellen in ontwikkeling puur voor de Xbox werden snel voor de pc geschikt gemaakt. Door aanpassing van het prijsbeleid en doordat ze zelf speluitgever is, heeft Microsoft de situatie kunnen corrigeren en de verkoopcijfers van zowel het apparaat als de spellen significant op weten te voeren. Dit laat onverlet dat verkoopcijfers wereldwijd ver achterbleven bij de cijfers van marktleider Sony. Microsoft hoopte haar marktpositie te kunnen verbeteren met haar nieuwe console, de Xbox 360.